Samsun’un fuar tarihine bir bakış

Samsun haber - Fuarın biri lunapark tarafında diğeri de Cumhuriyet Meydanı tarafında iki giriş kapısı vardı ve fuar alanına Cumhuriyet Meydanı tarafındaki kapıdan bilet alınarak girilebiliyordu. 1 Temmuz 1963 tarihinde ilki düzenlenen Samsun Fuarı, ertesi yıl ise Bakanlar Kurulu kararıyla ‘milli fuar’ olarak kabul edilmiştir.

İzmir Enternasyonel Fuarından sonra uluslararası 2. fuar olan Samsun Fuarı, her yıl 1 Temmuz ile 31 Temmuz arasında düzenlenirdi. 1 ay süren bu fuarlara katılım her geçen yıl daha da artarak ilerledi. 

  
Alınan bilgilere göre 1963 yılında 40.000 metrekare alan üzerine kurulan fuar hızla gelişerek, 1981 yılında 150.000 metrekareye ulaşmış,  1 milyon ziyaretçiyi ağırlamıştır. Zamanında Ferdi Tayfur, Barış Manço, İbrahim Tatlıses gibi pek çok ünlü sanatçının konuk olduğu bu fuara çıkmak sanatçılar için ayrı bir prestijdi. Çeşitli ülkelerden gelen folklor ekipleri, danslarıyla fuarı festivalleştiriyordu.

Fuardaki dönme dolap, uçan salıncak, sirk ve motosiklet cambazlarının gösterileri büyük rağbet görüyordu. Motosiklet cambazları, dairesel bir duvar üzerinde ve yere paralel bir şekilde gösteri yapar, yüzlerine kapattıkları Türk Bayrağı ve riskli hareketlerin yapıldığı bir gösteri ile kapanışı yaparlardı. Fuarda bulunan açık hava tiyatrosu,  Yıldız-Müşfik Kenter, Nejat Uygur, Zeki Alasya, Metin Akpınar gibi birçok dev ismi ağırlamıştır.

İl Tarım Müdürlüğünün standında Jersey sığır ve boğa, deney fareleri, yılan gibi ilgi çeken canlılar bulunurdu.  Etibank’ın bir madeni andıran şekilde dizayn edilmiş standı, sigara paketleri şeklinde yapılmış Tekel standı ilgi odağı oluyordu. Fuarın anısını yaşatmak için Tekel tarafından Fuar sigarası çıkarılırdı. Fuarda  üzerinde fuarın bilgilerinin yer aldığı fuar bardakları, fuar gazozu ve fuar çayı da satılırdı. 1970’li yıllarda 240’ı özel sektör, 33’ü kamu sektörü olmak üzere 273 katılımcıya ulaşılmıştır. Paşabahçe, Çaykur, Fiskobirlik, Sagra, Gübre Fabrikası, Süt Endüstri Kurumu, Etibank, Tekel ve daha niceleri…

Biz de Samsunhaber.com olarak Samsun Fuarlarını araştıralım dedik ve Samsun Yerel Tarih Kurulu Başkanı Mali Müşavir Emin Kırbıyık ile görüştük.  Kırbıyık, bize eski fuarları anlattı.

“Samsun’da fuar 1963’te Vali Hamdi Ömeroğlu zamanında açıldı. Samsun fuarı ilk açıldığı zaman küçüktü daha sonra İzmir Enternasyonel Fuarından sonra uluslararası 2. fuar haline geldi. 1 Temmuz-31 Temmuz tarihleri arasında açık olan bu fuara, Artvin, Rize, Trabzon, Giresun, Ordu, Sinop, Kastamonu, Tokat, Amasya halkı da gelirdi. İnsanlar için fuar bir değişimdi. Yapılan fuarlar o dönemde Samsun’un ekonomisinde de sirkülasyon sağlardı. Çevre illerden fuara gelenler yakınlarının yanında veya otellerde kalıyorlardı. Türkiye’nin en büyük 7. şehri konumundaki Samsun’da  o dönemde ulaşım bu kadar gelişmiş değildi ve genelde büyük fabrikaların başbayilikleri ve bölge müdürlükleri vardı. 

Fuar gündüz pek rağbet görmezdi, ama akşam 5’ten sonra müthiş bir canlılık kazanırdı. Büyük imalatçıların reyonları olurdu. Fuarın ana kapısı Kurtuluş İskelesinin olduğu yerdeydi ve fuara oradan girilirdi. Raylı sistemden vilayete olan kısımda Galip’in Çay Bahçesi vardı. Genelde insanlar çay bahçelerinde otururdu. Mısırcılar, turşucular, simitçiler olurdu. Bunun yanında Gece Kulüpleri de vardı. Fuar Birlik Radyosu vardı. Çocuğu kaybolan radyodan anons verdirirdi. Fuarda örneğin makine kimya endüstrisinin reyonu gibi birçok alanda farklı farklı reyonlar olurdu. Esnaf fuarda kendi ürettiklerini sergilerdi. Fuarda en çok ilgiyi şişe cam bölümünün reyonu görürdü.  Tekelden özel sektöre birçok yerin reyonu fuarda bulunuyordu. Fauarda bulunan gazinolara dönemin ünlü isimleri gelirdi. Meşhur Neco Gazinosu, İbrahim Tatlıses’i bile ağırlamıştır. Bunun yanı sıra Yosun Kafe, Galip’in Çay Bahçesi de en çok tercih edilen mekanlardandı. Hatta o dönemde  fuarın içerinde açık hava tiyatrosu bile vardı. Ama malesef, biz fuarı kaybettik daha doğrusu katlettik. “

Her şeyden önce Samsun’da her yaz yapılan bu fuarlar, kentin turizm potansiyelini tüm dünyaya tanıtırken, sosyal altyapısının, ekonomisinin gelişmesine de büyük etken oluyordu.  80’lerin sonunda fuarlar, yerini ihtisas fuarlarına bırakırken, bu değişime ayak uyduramayan Samsun Fuarı, 90’lı yıllarda malesef kepenk kapatmak durumunda kaldı.

İhtisas fuarlarının öneminin farkına varan dünya ülkeleri, kendi ekonomilerine büyük katkılar sağlamaya başladı. Dünyada, yılda ortalama 30 bin fuar düzenleniyor. Ve bu fuarların pazar payına bakıldığında Avrupa ve Amerika pastadan en büyük payı alıyor. 
Çin, yılda düzenlediği 6 bin civarında fuarla dünyanın en çok fuar düzenleyen ülkesi. Avrupa’da Almanya, İtalya ve Fransa gibi ülkeler ön plana çıksa da son dönemde Avrupa ülkelerinin payları azalmakta, buna karşın Türkiye’nin içinde bulunduğu coğrafyanın pazar payları artmaktadır. Özellikle İstanbul, fuarcılıkta dünyanın en önemli merkezlerinden biri olma yolunda ilerliyor.

Samsun’a dönecek olursak... 2014 yılında Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı (OKA) tarafından hazırlanan proje kapsamında toplam 15 milyon lira bütçeyle Türkiye’nin ilk güdümlü projesi olan ‘Samsun Fuar ve Kongre Merkezi’ açıldı. Otomotiv fuarıyla kapılarını ziyaretçilerine açan Karadeniz bölgesinin tek fuar merkezi olan Samsun Fuar ve Kongre Merkezi’nde mobilya, inşaat, tarım, gıda, kitap gibi önemli sektörler tek çatı altında toplanmaktadır. 

Katılımcı ve ziyaretçilere her türlü hizmeti sağlayacak şekilde dizayn edilen bu merkez, 10 bin 200 metrekare kapalı ve 42 bin metrekare açık alan olmak üzere toplam 50 bin 200 metrekareden oluşmakta.  Her geçen yıl fuar sayısı, katılımcı firma sayısı ve ziyaretçi sayısı artan TÜYAP Samsun Fuarları hakkında bilgi veren TÜYAP Karadeniz Bölge Müdürü Server Seçer şunları söyledi:

“ TÜYAP'ın,  Türkiye'de 7 fuar merkezi var ve bunlardan biri de Samsun'da. Samsun çok uzun yıllardan beri fuarlar şehridir. Fakat; halkın katıldığı festival ve panayır şeklindeki gibi fuarlar var, birde bizim yaptığımız ihtisas fuarları, profesyonel fuarlar var. Bunlar birbirinden farklıdır.  Bizim fuarları yapabilmemiz için, uluslararası alt yapıya sahip,  TOBB mevzuatı dahilinde kapalı bir fuar merkezi yapılması gerekiyor. Yoksa; pazar yerlerinde, toplantı salonlarında, otel salonlarında yapılan fuarlar küçük çapta ve yetersiz kalıyor. Ulusal ve uluslararası fuarlar bu tip mekanlarda yapamıyorsunuz. 

TÜYAP ile  birlikte Samsun'da, bölgede ve ülke çapında piyasalar canlandı. Bilançolarda iyileşmeler yaşandı ve Samsun'un katma değeri arttı.  Fuarcılık demek, o şirketlerin markalaşması demek, markalaşıldığında satışın artması demek, istihdamın artması demek, kapasitenin artması demek, farklı farklı yurtiçinde ve yurt dışında pazarlara açılmak demek, ufkunun genişlemesi demektir. 

TÜYAP'ın katılımcıları kurumsallaştırdığı, uygulama ve yeni tezlere ilham verdiği, araştırma ve analiz olanakları sağladığı dile getiriliyor. Fuarlarımız ulusallaşıyor, markalaşıyor.”

Haber: Müberra Taşçı