Böbrek taşı ve tedavi yöntemleri hakkında kapsamlı bir açıklamaya yer veren Üroloji Uzmanı Doç. Dr. Önder Çınar şu soruları cevapladı:
BÖBREK TAŞLARI NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Temel olarak böbrek taşlarına yardımcı olan iki yaklaşım vardır: böbrek taşının kendiliğinden düşmesini beklersiniz veya aktif olarak müdahale edersiniz. Bizler karar verirken, örneğin semptomların türü ve şiddeti, olası komplikasyonlar (kan zehirlenmesi gibi) ve eşlik eden hastalıklar gibi çeşitli faktörleri dikkate alıyoruz ona göre tedavi yöntemi uyguluyoruz.
BÖBREK TAŞLARI NASIL ÇIKARILIR?
•Böbrek taşının kendiliğinden düşmesi mümkün değilse (genellikle çapı yedi milimetreden büyük taşlarda), ağrı kesicilerle ağrı geçmiyorsa veya böbrek hasarı riski varsa aşağıdaki tedavilerden biri uygulanır.
•Böbrek taşları için tedavi seçimi, diğer faktörlerin yanı sıra taşın bileşimi, yeri ve boyutuna bağlıdır. Taşın hala renal pelviste mi yoksa üreterde mi olduğunu ayırt etmek özellikle önemlidir.
•Böbrek taşı ameliyatının ne kadar sürdüğü vakadan vakaya değişir ve kullanılan tedavi yöntemine de bağlıdır.
Böbrek Taşı Tedavi Yöntemleri:
Litoliz: Bazı durumlarda özel maddeler böbrek kumlarını ve böbrek taşlarını çözer . Ya ağızdan tablet yoluyla ya da bir kateter yoluyla verilirler.
Ekstrakorporeal Şok Dalgası Litotripsi (ESWL): Önce bir ultrason veya X-ışını floroskopisi kullanarak böbrek taşlarını bulunur. Daha sonra dışarıdan, vücut dokusuna nüfuz eden ve böbrek taşlarını parçalayan mekanik basınç dalgaları yönlendirilir (şok dalgası tedavisi). Ortaya çıkan parçalar genellikle kendiliğinden düşmesi beklenir.
Perkütan nefrolitotripsi (PCNL): Bir delici iğne ile böbreğe dışarıdan ince bir kanal açılır. Böbrek taşlarını incelemek ve çıkarmak için kanaldan optik bir alet ile taşlar temizlenir.
Üreterorenoskopi (URS): Bu cerrahi yöntem, üreter ve böbrek taşları için kullanılır. Yarı sert veya esnek, ince bir tüp, optik bir alet kullanılarak idrar kanalından girilerek böbreğe kadar çıkılır ve taşa müdahale edilebilir. Operasyon sırasında taşların vücuttan temizlenebileceği çeşitli cihazlar kullanılarak taşlar vücuttan temizlenir.
Bazen, böbrek taşı ameliyatının bir parçası olarak , daha fazla böbrek taşı parçasının doğal geçişini desteklemek için üretere bir geçici kavuçuk stent (kateter) yerleştirilebilir.
Açık cerrahi veya laparoskopi: Açık ameliyat yoluyla böbrek taşı tedavisi artık nadiren gerekli olmaktadır. Böbrek taşı cerrahileri çoğunlukla kapalı (endoskopik yada laparoskopik) yöntemle gerçekleştirilmektedir.
Böbrek taşı alındıktan veya çıkarıldıktan sonra hastaların hastanede kalma süresi kişiden kişiye değişir. Bu hem uygulanan tedavi yöntemine hem de iyileşme sürecine bağlıdır. Bu aynı zamanda etkilenenlerin böbrek taşı ameliyatından sonra yaşadıkları ağrı için de geçerlidir.
TAŞIN KENDİLİĞİNDE DÜŞMESİ İÇİN NE YAPMAK GEREKİR?
Hastalar, doktorlarına danışarak böbrek taşlarının kendiliğinden düşmesini aktif olarak destekleme seçeneğine sahip olabilir. Böbrek taşlarının konservatif tedavisi, ameliyatsız çıkarılması anlamına gelir ve öncelikle aşağıdaki önlemleri içerir:
•Bol sıvı tüketin (günde 2,5 ila 3 litre), ancak böbrek taşınız varsa kafeinli kahve, siyah çay, şekerli limonatalar ve mümkünse kolalı içecekler ve alkollü içeceklerden kaçının.
•Isı uygulamaları (sıcak su şişesi, ısıtma yastığı, ılık/sıcak banyolar vb.)
•Merdiven çıkma, dans etme gibi birçok fiziksel egzersiz
•Pürinler ürik aside (ürik asit taşları) parçalandığından, düşük pürinli gıdalar (sakatat, uskumru gibi bazı balık türleri ) tüketin yada yüksek pürinli gıdalar tüketmeyin
•Et tüketimini sınırlayın (haftada beş ila yedi porsiyonu geçmemeniz önerilir)
•Düşük tuzlu diyet
•Bol sebze ve bol meyve yiyin
•Fazla ağırlığı azaltmak için kilo verilmesi gerekir
•Renal kolik için antispazmodik ve analjezik ilaçlar
Konservatif tedavinin etkisi ultrason ve/veya röntgenle görüntülemele yoluyla düzenli olarak kontrol edilir. Böbrek taşının komplikasyonlara (idrar retansiyonu gibi) neden olup olmadığı belirlenebilir.
BÖBREK TAŞI OLUŞMAMASI İÇİN NE YAPMAK GEREKİR?
Böbrek taşlarını önlemek için hastaların yeterince (günde yaklaşık iki ila üç litre) sıvı içmeleri önemlidir. Geceleri yüksek konsantrasyonlu idrardan kaçınmak için özellikle akşamları yeterince sıvı içilmesi tavsiye edilir. Alkol, kahve ve çay sadece ölçülü tüketilmelidir.
Diyet de önemli bir noktadır. Aşağıdaki öneriler burada geçerlidir:
•Az tuzlu ve az yağlı beslenmeye dikkat edin
•Hayvansal protein alımını sınırlayın
•İdrarı daha alkali hale getirdiği ve böbrek taşı oluşumunu engelleyen maddeler içerdiği için bitki bazlı gıdaları (sebze ve meyve gibi) tercih edin.
•Pürinden zengin gıdalardan (sakatat, ringa balığı, uskumru, hamsi gibi bazı balık türleri) kaçının çünkü pürinler ürik aside parçalanır ve böylece ürik asit taşlarının oluşumunu destekler.
•Oksalik asit (oksalat taşları) içeren taş riskinde artış varsa, kakao (çikolata), pancar, ıspanak, siyah çay ve fındık gibi oksalik asit açısından zengin gıdalardan kaçının.
•Kalsiyum oksalat taşlarının oluşumunu paradoksal olarak azalttığı için yeterli kalsiyum alımını sağlayın; Ancak bu sadece diyetteki kalsiyum için geçerlidir - kalsiyum içeren besin takviyeleri ise taş oluşumunu destekler.
•C vitamini tüketimi taş oluşumunu azalttığı için günde bir bardak taze sıkılmış portakal suyu yada bir bardak ılık suya eklenmiş bir limon suyu tüketebilirsiniz.
Kalsiyum içeren diyet takviyelerine ek olarak, tıbbi D vitamini alımı kalsiyum oksalat taşlarının oluşumunu destekler. Öte yandan fosfat taşlarının oluşumu, örneğin gutun neden olduğu idrar yolu enfeksiyonları ve ürik asit taşları tarafından desteklenir .
Bu tavsiyeler öncelikle böbrek taşı olan kişiler için geçerlidir. Nüks oranı yüksek olduğu için, tüm hastaların yaklaşık yarısı 10 yıl içinde yeniden böbrek taşı oluşturur. Diyette tutarlı bir değişiklik ve gerekirse ek koruyucu ilaçlar bu hastalar için özellikle gereklidir.
Samsun Medicana İnternational Hastanesi'nde görev yapmakta olan Doç. Dr. Özgür Çınar ile 0505 950 4311 numaralı telefondan iletişime geçerek randevu alabilirsiniz.
