Samsun haber - Kaşkalar Orta Karadeniz Bölgesi coğrafyasına yayılarak çoğu zaman Hitit şehirlerini istila etmişlerdir. Karadeniz Bölgesi'ni hakimiyeti ve etkisi altına alan Kaşkalar hakkında yazılı kaynaklar çok azdır. M.Ö 2000-1500 yılları arasında Eskiçağ Dünyasının en güçlü devletlerinden olan Hititlere rağmen Karadeniz Bölgesinde varlıklarını sürdürmeyi başaran Kaşkalar hakkında en detaylı bilgileri Hitit yazılı kaynaklarından öğrenebilmekteyiz. II.Tutalya'nın Yıllıkları, I.Şuppiluliuma'nın Kahramanlıkları Metni, II.Murşili'nin Yıllıkları, II.Hattuşilinin Otobiyografisi Kaşkalar hakkında son derece önemli bilgileri bizlere vermektedir. Ayrıca Hitit Kralları ile Anadolu'nun diğer kralları arasında yapılan devlet antlaşmaları da Kaşkalar hakkında dolaylı olarak bilgi verir. Hitit kaynaklarının yanı sıra Asur ve Mısır kaynaklarında Kaşkalar hakkında az da olsa bilgi sahibi olabiliyoruz. Bu kaynaklarda Kaşka adının geçiş şekline baktığımızda ise ''Gaşka, Kaşga, Kaşka'' şeklinde görülmektedir.
Hitit tarihinde önemli bir yere sahip olan Kaşkaların Anadolu’ya nereden ve nasıl geldikleri bilinmemektedir. Bunun en büyük nedeni olarak tarımdan ziyade hayvancılıkla geçinen ve konar göçer bir hayat tarzını benimseyen Kaşkaların sürekli yer değiştirmeleri olarak değerlendirilmektedir. Demek oluyor ki Kaşkalar, Karadeniz Bölgesinin belli bir kesimine değil, hemen hemen tamamına yayılmış bulunmaktaydı.
YAĞMA DÜŞKÜNÜ
Hititçe çivi yazılı kaynaklarında Kaşkalar'ın bağımsız boylar halinde konfederatif yapılanma halinde yaşayan göçebe, dini duyguları olmayan, yağma düşkünü bir halk olarak tasvir edilmiştir. Ekonomisinin temeli hayvan yetiştiriciliği ve dokumacılığın oluşturduğu yarı göçebe bir yaşam süren Kaşkalar etrafı surlarla çevrili kentler kurmak yerine bir saldırı sırasında kolayca terk edebilecekleri, tehlike sonunda tekrar geri dönüp yeniden inşa edebilecekleri şehirler kurmuşlardır.
Hitit Devleti etrafını çevreleyen dağınık haldeki kabilelere karşı sürekli mücadele halindeydi. Bu kabilelerin bir kısmıyla antlaşma yoluyla bir kısmı ile akrabalık bağları ile bir kısmıyla da savaşmak suretiyle tabiatı altına almakta idi.
Karadeniz Bölgesinde kabileler halinde yaşayan Kaşkaların merkezi hakimiyet bölgesinin Bafra Ovası, Aşağı Kızılırmak Vadisi, Durağan, Kargı ve Bafra Ovaları'nın güneyindeki dağlık bölgede yer alan Vezirköprü, Havza ve Ladik Ovasının oluşturduğu kabul edilmektedir. Vezirköprü, Oyma Ağaç Höyük, Merzifon Onhoroz Tepe, Alacapınar Tepe 1 ile Amasya Oluz Höyük II ve Doğantepe gibi merkezlerden elde edilen arkeolojik veriler ışığında Hititler Orta Karadeniz Bölgesini Kaşkaların merkezi hakimiyet bölgesine karşı bir tampon bölge olarak kullanmış oldukları anlaşılmaktadır.
Kaşkalar hakkında yeterli bilgi olmamasına rağmen bazı antlaşma metinlerine ve Hitit vesikalarından yola çıkarak bazı çıkarımlara varabilmekteyiz. Hitit Kralı Arnuwanda ile Kraliçe Aşmunikal'in dua metninden Kaşkaların merkezi bir otoriteye sahip olmadıkları, gruplar halinde yaşadıkları ve her Kaşka grubunun kendini egemen güç olarak kabul ettiklerini anlamaktayız. Bir otoritenin etrafında toplanmamış yani bir devlet haline gelememiş Kaşkaların kimi zaman 9 kimi zaman da 12 farklı boydan bir araya geldikleri söylenmektedir. Kaşkalar hiçbir zaman bir devlet haline gelmemelerine rağmen savaş halinde birbirleriyle ittifak yaptıklarını tarihi vesikalar bizlere göstermektedir.
EKONOMİK YAŞAM
Toplumsal anlamda göçebe bir yapıya sahip olan Kaşkaların en önemli ekonomik getirisini hayvancılık oluşturmaktaydı. Buna bağlı olarak da en yaygın meslek kolu olarak karşımıza çobanlık çıkmaktadır. Hititler'de de tarımsal faaliyetlerin yanında hayvancılığın yapılması, iki toplum arasında etkileşimi kaçınılmaz kılmaktadır.Bu etkileşimler neticesinde çeşitli antlaşmalar yapılmış ve bazı tedbir antlaşmaları yapılmıştır.Bu antlaşmalardan bir tanesi III.Hattuşili zamanında Tiliuralılarla olanıdır. Hitit Kralı bu antlaşmada Tiliuralılar ile Kaşkalar arasındaki ilişkiyi kontrol altına almayı amaçlamış, aynı zamanda sığır çobanlarının, koyun çobanlarının ve çifçilerin Kaşkalılarla birlikte hareket etmelerini engellemek istemiştir. Bu antlaşmalara uymayarak Kaşkalılarla yakın ilişki içerisinde bulunanlar ise tutuklanarak cezalandırılmıştır.
Kaşkaların hayvancılığın yanında tarımsal faaliyetlerde de bulundukları ve önemli bir gelir kaynağı oluşturduklarına tarihi vesikalar aracılığı ile ulaşmaktayız. Bu tarımsal faaliyetlerin içersinde üzüm bağcılığı önemli bir yer tutmaktaydı. II.Murşili'nin Kaşkalar üzerine yaptığı bir seferde ordusunun ihtiyacını karşılamak için Kaşka ülkelerinden tahıl ve şarap toplatması da Kaşkaların tarımsal faaliyetlerde bulunduklarının göstergesi olarak karşımıza çıkmaktadır.
SAYGISIZ BİR TOPLUM
Kaşkalarda da diğer çağdaşı oldukları topluluklar gibi çok tanrıcılık esastı. Hitit metinlerinde Kaşka Memleketinin Tanrıları ifadesi kullanılmış ve Hititler'le yapılan bir antlaşmada Hitit Tanrıları ile birlikte Kaşka tanrıları da şahit olarak gösterilmiştir. Bütün yemin tanrılarının listesini veren birkaç belge, Kaşkalılar üzerinde nüfusu olan tanrılar hakkında bazı bilgiler vermektedir. Bahsedilen Tanrılar Kaşka Tanrıları olarak geçse de Hitit Tanrılar ile aynı benzerlik göstermektedir.
Söz konusu belgelerde öncelikle Güneş Tanrısı ve Fırtına Tanrısından bahsedilmektedir. Zababa adındaki bir Tanrının farklılık gösterdiğinden bahsedilmektedir. 1. Arnuvandanın Dua Metinlerinde Kaşkalıların Hurna Tapınaklarını yıkıp yaktıklarından bahsedilmektedir. Hitit metinlerinde Kaşkalar, işgal etikleri şehirlerdeki dini mabetleri yıkıp yakan, din görevlilerini esir almalarından ötürü dine karşı saygısız bir toplum olarak betimlenmiştir. Vesikalara göre Kaşkalılar her zaman yalan yere yemin eden, tanrıların emir ve buyrukları ile dalga geçen bir topluluk olarak gösterilmiştir.
